Co to jest przegląd ekologiczny?
Przegląd ekologiczny to procedura szczegółowo wskazana w art. 237 – 242 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska. Przepis stanowi, iż w razie stwierdzenia okoliczności wskazujących na możliwość negatywnego oddziaływania instalacji na środowisko, organ ochrony środowiska może, w drodze decyzji, zobowiązać prowadzący instalację podmiot korzystający ze środowiska do sporządzenia i przedłożenia przeglądu ekologicznego.
Zgodnie z wyrokiem WSA w Warszawie w swym wyroku z 14 marca 2012 r., IV SA/Wa 1263/11, LEX nr 1139630:
“Przegląd ekologiczny jest specjalistyczną ekspertyzą i jednocześnie przenosi obowiązek ustalenia stanu faktycznego na stronę postępowania. Nałożenie obowiązku sporządzenia przeglądu ekologicznego powinno nastąpić wyłącznie po analizie całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego w postępowaniu w przedmiocie zobowiązania podmiotu prowadzącego instalację do sporządzenia przeglądu ekologicznego. Organ musi dokonać swoistego miarkowania, w oparciu o które, gdy dojdzie do przekonania, że w związku z funkcjonowaniem konkretnej instalacji występuje możliwość negatywnego oddziaływania na środowisko, nałoży na podmiot ją prowadzący obowiązek sporządzenia przeglądu ekologicznego“.
Zakres przedmiotowy przeglądu ekologicznego instalacji zakwalifikowanych jako przedsięwzięcie mogące zawsze znacząco oddziaływać na środowisko
Przegląd ekologiczny instalacji, która jest kwalifikowana jako przedsięwzięcie mogące zawsze znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, powinien zawierać:
1) opis obejmujący:
a) rodzaj, wielkość i usytuowanie instalacji wraz z informacją o jej stanie technicznym,
b) powierzchnię zajmowanego terenu lub obiektu budowlanego,
c) rodzaj technologii,
d) istniejące w sąsiedztwie lub bezpośrednim zasięgu oddziaływania instalacji obiekty mieszkalne i użyteczności publicznej,
e) istniejące w sąsiedztwie lub bezpośrednim zasięgu oddziaływania instalacji zabytki chronione na podstawie przepisów o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami,
f) istniejące w sąsiedztwie lub bezpośrednim zasięgu oddziaływania instalacji obiekty i obszary poddane ochronie na podstawie przepisów ustawy o ochronie przyrody, ustawy o lasach, ustawy – Prawo wodne oraz przepisów ustawy o uzdrowiskach i lecznictwie uzdrowiskowym;
2) określenie oddziaływania na środowisko instalacji, w tym również w przypadku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej;
3) opis działań mających na celu zapobieganie i ograniczanie oddziaływania na środowisko;
4) porównanie wykorzystywanej technologii z technologią spełniającą wymagania, o których mowa w art. 143;
5) wskazanie, czy dla instalacji konieczne jest ustanowienie obszaru ograniczonego użytkowania, określenie granic takiego obszaru, ograniczeń w zakresie przeznaczenia terenu, wymagań technicznych dotyczących obiektów budowlanych i sposobów korzystania z nich;
6) zwięzłe streszczenie w języku niespecjalistycznym informacji zawartych w przeglądzie;
7) nazwisko osoby lub osób sporządzających przegląd.
Zakres przedmiotowy przeglądu ekologicznego. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 20 kwietnia 2021 r.
III OSK 75/21.
Pod pojęciem zakresu przedmiotowego należy rozumieć “okoliczności wskazujące na możliwość negatywnego oddziaływania na środowisko”, o których stanowi art. 237 p.o.ś. Tego rodzaju okoliczności, a więc w istocie formy oddziaływania danego przedsięwzięcia na środowisko, wyznaczają zakres przedmiotowy przeglądu ekologicznego. Natomiast wymagania z art. 238 pkt 1-7 p.o.ś. to wymagania co do treści i formy przeglądu ekologicznego, które każdorazowo są dostosowywane do zakresu przedmiotowego tego dokumentu.
Zgodnie z komentarzem prof. Krzysztofa Gruszeckiego, Prawo ochrony środowiska. (Komentarz, wyd. VI) względy racjonalne przemawiają za tym, aby zakres danych zamieszczanych w przeglądzie ekologicznym był zróżnicowany w zależności od rodzaju instalacji, z eksploatacją której jest on związany. Dlatego w art. 238 komentowanej ustawy określono, że zakres przedmiotowy przeglądu ekologicznego dla instalacji kwalifikowanych na podstawie ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie do grupy przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko zawsze musi być zgodny ze standardami wynikającymi z tego przepisu. W orzecznictwie podkreśla się, że „Pod pojęciem zakresu przedmiotowego należy rozumieć «okoliczności wskazujące na możliwość negatywnego oddziaływania na środowisko», o których stanowi art. 237 p.o.ś. Tego rodzaju okoliczności, a więc w istocie formy oddziaływania danego przedsięwzięcia na środowisko, wyznaczają zakres przedmiotowy przeglądu ekologicznego. Natomiast wymagania z art. 238 pkt 1–7 p.o.ś. to wymagania co do treści i formy przeglądu ekologicznego, które każdorazowo są dostosowywane do zakresu przedmiotowego tego dokumentu” (wyrok NSA z 20.04.2021 r., III OSK 75/21, LEX nr 3171526). Uwzględniając postanowienia art. 238 p.o.ś., należy stwierdzić, że zakres ten jest zbliżony do tego, jaki w art. 66 u.u.i.ś. został określony dla raportu oddziaływania na środowisko. Potwierdzeniem takiego charakteru przeglądu ekologicznego jest pogląd zaprezentowany w orzecznictwie, przyjmujący, że: „1. Przegląd ekologiczny jest specjalistyczną ekspertyzą i jednocześnie przenosi obowiązek ustalenia stanu faktycznego na stronę postępowania. 2. Nałożenie obowiązku sporządzenia przeglądu ekologicznego powinno nastąpić wyłącznie po analizie całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego w postępowaniu w przedmiocie zobowiązania podmiotu prowadzącego instalację do sporządzenia przeglądu ekologicznego. 3. Organ musi dokonać swoistego «miarkowania”, w oparciu o które, gdy dojdzie do przekonania, że w związku z funkcjonowaniem konkretnej instalacji występuje możliwość negatywnego oddziaływania na środowisko, nałoży na podmiot ją prowadzący obowiązek sporządzenia przeglądu ekologicznego” (wyrok WSA w Warszawie z 14.03.2012 r., IV SA/Wa 1263/11, LEX nr 1139630).
Dlatego też w sytuacjach wątpliwych można sięgać również do poglądów wypracowanych na gruncie stosowania tego środka prawnego. Należy jednak wyraźnie zaznaczyć, że rozwiązania zawarte w art. 238 p.o.ś. odnoszą się wyłącznie do jednej wskazanej grupy przedsięwzięć. W związku z tym do tych mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko oraz pozostałych nie będą znajdowały one zastosowania, co nie znaczy, że nie będą one mogły być posiłkowo wykorzystane przez organ administracji odwołujący się do postanowień art. 239 p.o.ś.
Badania pozwalające na ustalenie negatywnego wpływu instalacji zakładu na środowisko – Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 4 listopada 2016 r. II OSK 1001/16
1. Dla ustalenia faktu negatywnego wpływu instalacji zakładu na środowisko, w tym przypadku na powietrze i zdrowie ludzi nie jest konieczne ustalenie składu gazów wydobywających się z instalacji. Wystarczy, że wykazane zostanie, że w badanych próbkach stwierdzi się istnienie zanieczyszczeń jako takich. Przyjęta metoda pozwala na określenie stężenia zanieczyszczeń zatem pozwala na ustalenie istnienia zanieczyszczeń. Mając to na uwadze uznać należy, że decyzja jest wykonalna a wyniki przeprowadzonych badań pozwolą na ustalenie istotnych dla sprawy okoliczności tj. czy z instalacji zakładu wydobywają się zanieczyszczenia i w jakiej ilości.
2. Z przepisu art. 240 ustawy z 2001 roku Prawo ochrony środowiska nie wynika, że zakres wskazany w art. 238 powyższej ustawy, jako pełny zakres takiego przeglądu, nie może być zastosowany przy instalacji, która nie jest zakwalifikowana jako mogąca zawsze negatywnie oddziaływać na środowisko. Organ może wskazać pełny zakres przeglądu ekologicznego, jeżeli przemawia za tym charakter sprawy. Jeśli organ doszedł do wniosku, że sprawa wymaga szerokiego spektrum działań i ustaleń, to nie można czynić z tego tytułu zarzutu o przekroczenie zakresu przeglądu ekologicznego.
Fakultatywne elementy przeglądu ekologicznego
W decyzji, o której mowa w art. 237, organ właściwy do jej wydania może:
1) ograniczyć zakres przedmiotowy przeglądu ekologicznego;
2) wskazać metody badań i studiów
Zakres przeglądu ekologicznego instalacji niezakwalifikowanych jako przedsięwzięcie mogące zawsze znacząco oddziaływać na środowisko
Jeżeli możliwość negatywnego oddziaływania na środowisko wynika z funkcjonowania instalacji, która nie jest kwalifikowana jako przedsięwzięcie mogące zawsze znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, organ właściwy do nałożenia obowiązku sporządzenia przeglądu ekologicznego określa, które z wymagań wymienionych w art. 238 (Zakres przedmiotowy przeglądu ekologicznego) należy spełnić, sporządzając przegląd.
Przegląd ekologiczny dotyczy drogi, linii kolejowej, linii tramwajowej, lotniska lub portu
1. Jeżeli możliwość negatywnego oddziaływania na środowisko wynika z działalności podmiotu korzystającego ze środowiska innej niż eksploatacja instalacji, art. 237, 239 pkt 2 i art. 240 stosuje się odpowiednio.
2. Jeżeli przegląd ekologiczny dotyczy drogi, linii kolejowej, linii tramwajowej, lotniska lub portu, obowiązek sporządzenia przeglądu spoczywa na zarządzających tymi obiektami.
Obszar ograniczonego użytkowania
Jeżeli dla instalacji konieczne jest ustanowienie obszaru ograniczonego użytkowania, do przeglądu ekologicznego powinna być załączona poświadczona przez właściwy organ kopia mapy ewidencyjnej z zaznaczonym przebiegiem granic obszaru, na którym konieczne jest utworzenie obszaru ograniczonego użytkowania.
