Udostępnianie informacji o środowisku

Udostępnianie informacji o środowisku i jego ochronie

Czym jest udostępnianie informacji o środowisku i co jest informacją o środowisku?

Udostępnienie informacji o środowisku jest prawem konstytucyjnym i przysługuje każdemu bez względu na wiek, obywatelstwo, miejsce zamieszkania oraz zdolności do czynności prawnych. To wszelkiego rodzaju informacja dotycząca m.in.:

  • stanu środowiska, tj. powietrza, wody, powierzchni ziemi, kopalin, klimatu, krajobrazu i obszarów naturalnych, w tym bagien, obszarów nadmorskich i morskich, a także roślin, zwierząt i grzybów oraz innych elementów różnorodności biologicznej, w tym organizmów genetycznie zmodyfikowanych
  • emisji i zanieczyszczeń oddziałujących lub mogących oddziaływać na środowisko
  • analiz, przepisów prawnych, planów, programów, porozumień, które mają wpływ na stan środowiska i jego ochronę
  • raportów realizujących przepisy ochrony środowiska
  • stanu zdrowia, bezpieczeństwa i warunków życia ludzi związanych ze stanem środowiska
  • stanu obiektów kultury oraz budowlanych w zakresie oddziaływania na nie środowiska i emisji

Inne informacje posiadane przez urzędy też podlegają udostępnianiu, na zasadach określonych ustawą o dostępie do informacji publicznej.

Komu przysługuje?

Prawo do informacji o stanie i ochronie środowiska, zgodnie z art. 74 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, przysługuje „każdemu”, przy czym „każdy” oznacza dowolną osobę fizyczną lub prawną, a także jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej.
Dostęp do informacji przysługuje niezależnie od obywatelstwa, miejsca zamieszkania, wieku i zdolności do czynności prawnych, a także niezależnie od tego, czy żądający informacji ma jakikolwiek interes prawny lub faktyczny związany z informacją lub sprawą, której informacja dotyczy, co gwarantują postanowienia zawarte w art. 13 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227, ze zm.), zwanej dalej „ustawą o udostępnianiu informacji o środowisku
i jego ochronie”.

Art. 61 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej wskazuje:

Obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne. Prawo to obejmuje również uzyskiwanie informacji o działalności organów samorządu gospodarczego i zawodowego, a także innych osób oraz jednostek organizacyjnych w zakresie, w jakim wykonują one zadania władzy publicznej i gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa.

Podstawy prawne udostępniania

Poniżej znajdą Państwo linki do najważniejszych przepisów prawa, określających zasady udostępniania informacji publicznej, w tym informacji o środowisku. Każdy z linków kieruje do Internetowego Systemu Aktów Prawnych (ISAP), prowadzonego przez Kancelarię Sejmu RP.

Po kliknięciu, linki otwierają się jako nowe okna w przeglądarce internetowej.

Sposób i forma udostępniania informacji o środowisku i jego ochronie w trybie wnioskowym

Informacje o środowisku i jego ochronie wymagające wyszukiwania udostępnia się na indywidualny pisemny wniosek o udostępnienie informacji o środowisku i jego ochronie.

Informacje mogą zostać udostępnione w następujących formach:
– papierowej – na piśmie lub w postaci kopii dokumentów;
– elektronicznej – poprzez e-mail lub wskazane nośniki danych;
– poprzez zapewnienie możliwości wglądu do dokumentacji w siedzibie urzędu z możliwością sporządzenia kopii;
– w innych ustalonych z wnioskodawcą formach.

Opłaty za udostępnienie informacji o środowisku i jego ochronie

Wysokości opłat za udostępnianie informacji o środowisku i jego ochronie mają odzwierciedlać związane z tym uzasadnione koszty. Opłaty nie powinny bowiem stanowić przeszkody w dostępie do informacji.
Zgodnie z art. 26 ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, na koszt udostępnienia informacji o środowisku i jego ochronie składa się opłata za:
– wyszukiwanie informacji,
– przekształcanie informacji w formę wskazaną we wniosku,
– sporządzanie kopii dokumentów lub danych,
– przesłanie kopii dokumentów lub danych.

Udostępnianie informacji o środowisku i jego ochronie w trybie bezwnioskowym jest zatem bezpłatne, gdyż przekazanie informacji niezwłocznie w formie ustnej lub pisemnej nie wiąże się z wykonywaniem przez organ administracji powyższych czynności. Wniesienia opłaty nie wymaga również wyszukiwanie i przeglądanie w siedzibie organu administracji dokumentów wyszczególnionych w Publicznie dostępnych wykazach danych.
Udostępnienie informacji w trybie wnioskowym wymaga wykonania przynajmniej jednej z powyższych czynności, w związku z tym podlega opłacie. Stawki za udostępnianie informacji o środowisku i jego ochronie zostały określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 12 listopada 2010 r. w sprawie opłat za udostępnianie informacji o środowisku

Wysokość opłat

Opłata za wyszukiwanie informacji wynosi 5 zł, jeżeli wymaga wyszukania do dziesięciu dokumentów. Opłata ulega zwiększeniu o 0,50 zł za każdy kolejny dokument, jeżeli informacja wymaga wyszukania więcej niż dziesięciu dokumentów.

• Opłaty za sporządzanie kopii dokumentów lub danych w formacie 210 mm x 297 mm (A4) wynoszą:

– 0,30 zł za stronę kopii czarno-białej;

– 3 zł za stronę kopii kolorowej.

• Za sporządzanie kopii dokumentów lub danych w formacie:

– 297 mm x 420 mm (A3) pobiera się opłaty mnożąc je przez współczynnik 2;

– 420 mm x 594 mm (A2) pobiera się opłaty, mnożąc je przez współczynnik 4;

– 594 mm x 841 mm (A1) pobiera się opłaty, mnożąc je przez współczynnik 8; .

– 841 mm x 1.189 mm (A0) pobiera się opłaty, mnożąc je przez współczynnik 16.

• Sporządzanie kopii dokumentów lub danych dla celów nauki, szkolnictwa i oświaty pozaszkolnej pobiera się opłaty mnożąc je przez współczynnik 0,5.

• Przekształcanie informacji w formę zawartą we wniosku o udostępnienie pobiera się opłatę nie wyższą niż 1,50 zł za każdy informatyczny nośnik danych.

• Przesłanie kopii dokumentów lub danych drogą pocztową pobiera się opłatę w wysokości podanej w obowiązującym cenniku powszechnych usług pocztowych operatora publicznego w rozumieniu przepisów ustawy Prawo pocztowe za przesyłkę danego rodzaju i danej kategorii wagowej, zwiększoną o:

– 2 zł w przypadku kopii dokumentów lub danych w formie wydruku lub kserokopii;

– 5 zł – w przypadku kopii dokumentów lub danych na nośniku elektronicznym dostarczonym przez wnioskodawcę.

• Opłatę uiszcza się po jej ustaleniu, przez wpłatę do kasy lub na rachunek bankowy właściwego organu administracji, w przypadku zaś przesłania kopii dokumentów lub danych drogą pocztową – przy odbiorze przesyłki.

• Przesłanie kopii dokumentów lub danych następuje po przedstawieniu przez wnioskodawcę dowodu uiszczenia opłaty.

udostępnienie informacji o środowisku

Orzecznictwo sądowo-administracyjne

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 18 kwietnia 2023 r. III SAB/Gl 58/23

Okoliczność, iż wnioskodawca powołał się na przepisy u.d.i.p. nie stanowi przeszkody do rozpatrzenia przez organ wniosku na podstawie właściwych przepisów ustawy z 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Podana przez wnioskodawcę podstawa prawna nie może podważać stosowania normy ustawowej art. 1 ust. 2 u.d.i.p.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 25 kwietnia 2023 r. III OSK 2000/21

Nie można objąć wyłączeniem na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 7 ustawy z 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko działu I sprawozdania, który zawiera dane identyfikujące spółkę.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 25 kwietnia 2023 r. III OSK 3289/21

Dane informacje mogą zostać objęte tajemnicą przedsiębiorcy, jeżeli ze swojej istoty dotyczą kwestii, których ujawnianie obiektywnie mogłoby negatywnie wpłynąć na sytuację przedsiębiorcy (informacje takie muszą mieć choćby minimalną wartość) z wyłączeniem informacji, których upublicznienie wynika np. z przepisów prawa. Do tajemnicy przedsiębiorstwa, o której stanowi art. 11 ust. 2 u.z.n.k. zalicza się wiadomości dotyczące sposobów produkcji, planów technicznych, metod kontroli jakości, wzorów użytkowych i przemysłowych, patentowanych wynalazków, informacje związane z działalnością marketingową, z pozyskiwaniem surowców, organizowaniem rynków zbytu jak i informacje dotyczące struktury organizacyjnej, zasad finansowania działalności, wysokości wynagrodzeń pracowników oraz poufne know-how o charakterze produkcyjnym i handlowym. Nie można natomiast uznać za tajemnicę przedsiębiorstwa informacji, które mogą być uzyskane przez podmiot zainteresowany w zwykłej i dozwolonej formie.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z dnia 25 kwietnia 2023 r. II SAB/Ol 30/23

Ustalając zakres informacji o środowisku, które mają być udostępnione, należy także uwzględnić, że prawo do tych informacji jest gwarantowane konstytucyjnie, co potwierdza art. 4 u.o.i.ś., wprowadzając powszechny dostęp do tej informacji. Dodać należy również, że ustawa o udostępnianiu informacji o ochronie środowiska nie zawiera własnej definicji pojęcia “środowiska”. Pojęcie to zdefiniowane zostało w art. 3 pkt 39 ustawy – Prawo ochrony środowiska. Zgodnie z tym przepisem poprzez środowisko rozumie się ogół elementów przyrodniczych, w tym także przekształconych w wyniku działalności człowieka, a w szczególności powierzchnię ziemi, kopaliny, wody, powietrze, krajobraz, klimat oraz pozostałe elementy różnorodności biologicznej, a także wzajemne oddziaływania pomiędzy tymi elementami. Tak więc “wiodącym w definicji jest rozumienie środowiska w sensie środowiska przyrodniczego, jednak z wzięciem pod uwagę jego stanu aktualnego (środowisko przyrodnicze to nie środowisko pierwotne), stanu wynikającego z faktu korzystania ze środowiska przez człowieka”. Ustawa o udostępnianiu informacji o ochronie środowiska dotyczy zatem informacji o elementach środowiska o charakterze przyrodniczym i ewentualnych działaniach władz w zakresie utrzymania właściwego stanu środowiska przyrodniczego.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 9 stycznia 2020 r. I OSK 3483/18

Ustalając zakres informacji o środowisku, które mają być udostępnione, należy mieć na uwadze, że prawo do tych informacji jest gwarantowane konstytucyjnie, co potwierdza art. 4 ustawy z 2008 r. o udostępnieniu informacji i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenie oddziaływania na środowisko, wprowadzając powszechny dostęp do informacji.