natura 2000

Natura 2000. Fakty i mity

Obszary Natura 2000 to najmłodsza z form ochrony przyrody, wprowadzona w 2004 r. w Polsce jako jeden z obowiązków związanych z przystąpieniem naszego kraju do Unii Europejskiej. Obszary te powstają we wszystkich państwach członkowskich tworząc Europejską Sieć Ekologiczną obszarów ochrony Natura 2000.

Głównym celem funkcjonowania Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000 jest zachowanie określonych typów siedlisk przyrodniczych oraz gatunków, które uważa się za cenne i zagrożone w skali całej Europy. Drugim jej celem jest ochrona różnorodności biologicznej.

Podstawą funkcjonowania programu są dwie unijne dyrektywy tzw. Dyrektywa ptasia i Dyrektywa siedliskowa:

  • Dyrektywa ptasia (dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/147/WE z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa – wcześniej dyrektywa Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa) – określa kryteria do wyznaczania ostoi dla gatunków ptaków zagrożonych wyginięciem;
  • Dyrektywa siedliskowa (dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory) – ustala zasady ochrony pozostałych gatunków zwierząt, a także roślin i siedlisk przyrodniczych oraz procedury ochrony obszarów szczególnie ważnych przyrodniczo.

Natura 2000 ogranicza inwestycje

MIT. Wyznaczenie obszaru Natura 2000 nie jest równoznaczne z  zakazem prowadzenia działalności gospodarczej i  realizowaniem inwestycji. Dla niektórych siedlisk ochrona nie wyklucza dotychczasowego gospodarczego użytkowania (czasem jest ono wręcz niezbędne). Na obszarach Natura 2000 nie można prowadzić działalności, która może znacząco negatywnie oddziaływać na przedmiot ochrony, a  w  efekcie – może pogorszyć stan siedlisk przyrodniczych lub siedlisk gatunków roślin i zwierząt, dla których ochrony wyznaczono obszary Natura 2000.

Dla każdej inwestycji na obszarze Natura 2000 należy sporządzić raport oddziaływania na środowisko

MIT. Planowane przedsięwzięcia, które mogą znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000 wymagają przeprowadzenia oceny oddziaływania na obszar Natura 2000. Dopiero jej wyniki wskazują, czy przedsięwzięcie będzie mogło zostać zrealizowane. W  przypadku realizacji inwestycji z tzw. II grupy (obejmuje przedsięwzięcia mogące potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko) oraz III grupy (obejmuje przedsięwzięcia mogące znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000, ale nie związane
bezpośrednio z  ochroną tego obszaru lub nie wynikające z tej ochrony), raport o oddziaływaniu na środowisko należy
przygotować tylko wówczas, gdy podczas wstępnej analizy zostanie stwierdzona konieczność przeprowadzenia oceny
oddziaływania na środowisko lub na obszar Natura 2000. Raport podlega weryfikacji, przy udziale społeczeństwa
i  organizacji ekologicznych. Na podstawie przedłożonego raportu podejmowana jest decyzja o możliwości i warunkach
realizacji przedsięwzięcia.

Można prowadzić działalność gospodarczą na obszarach Natura 2000

FAKT. Natura 2000 nie musi wcale ograniczać inwestycji i  działalności gospodarczej. Prowadzenie działalności gospodarczej przyjaznej środowisku to nieodłączny element programu Natura 2000.

Realizacja inwestycji na obszarze Natura 2000 różni się od realizacji inwestycji poza takim obszarem.

MIT. Realizacja przedsięwzięcia na obszarze Natura 2000 nie musi różnić się od jego realizacji poza obszarem „naturowym”.

Niezależnie od tego, czy mamy do czynienia z  unijnym czy krajowym przepisem prawa, realizacja przedsięwzięcia, które
może powodować znaczące skutki w  środowisku, powinna być poprzedzona oceną tych skutków. Ocena powinna być przeprowadzona na podstawie informacji dostarczonych przez inwestora. Organy, instytucje i  społeczność zainteresowane
planowanym przedsięwzięciem mogą uzupełnić ww. informacje.

Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach jest wymagana dla wszystkich przedsięwzięć planowanych na obszarze Natura 2000

MIT. Decyzja jest dokumentem, który określa środowiskowe uwarunkowania dla realizacji przedsięwzięcia. Uzyskanie
decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach jest wymagane dla planowanych przedsięwzięć mogących zawsze znacząco
oddziaływać na środowisko oraz przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko.

Wybór najlepszego wariantu realizacji przedsięwzięcia powinien uwzględniać tylko aspekty środowiskowe.

MIT. Na etapie przygotowania do realizacji przedsięwzięcia rozważane są alternatywne rozwiązania. Wybór najlepszego
wariantu realizacji przedsięwzięcia powinien uwzględniać nie tylko aspekty środowiskowe, ale również funkcjonalne,
ekonomiczne i  społeczne. Rozwiązania alternatywne mogą obejmować wariantowanie, np.: lokalizacji lub przebiegu przedsięwzięcia; rozwiązań technologicznych lub konstrukcyjnych; metod budowy lub funkcjonowania przedsięwzięcia.

W raporcie o  oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko zawarty jest opis analizowanych wariantów, w  tym wariantu
proponowanego przez wnioskodawcę oraz racjonalnego wariantu alternatywnego oraz wariantu najkorzystniejszego
dla środowiska (z uzasadnieniem ich wyboru).

Przygotowanie przedsięwzięcia inwestycyjnego na obszarze Natura 2000 wymaga więcej czasu

FAKT. Realizacja przedsięwzięć na obszarach Natura 2000 może wymagać oceny czy przedsięwzięcie może potencjalnie znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000.

Zgodnie z art. 96 ustawy ooś – Organ właściwy do przyjęcia zgłoszenia, o którym mowa w art. 72 ust. 1a, oraz do wydania decyzji wymaganej przed rozpoczęciem realizacji przedsięwzięcia, innego niż przedsięwzięcie mogące znacząco oddziaływać na środowisko, które nie jest bezpośrednio związane z ochroną obszaru Natura 2000 lub nie wynika z tej ochrony, jest obowiązany do rozważenia, przed wydaniem tej decyzji oraz przed przyjęciem tego zgłoszenia, czy przedsięwzięcie może potencjalnie znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000.

Opracowano na podstawie: Działalność gospodarcza a ochrona przyrody. Informator dla przedsiębiorców. Publikacja GDOŚ przygotowana w  ramach projektu nr POIS.05.04.00 ‑00 ‑266/09 „Natura i  Gospodarka – podstawy dialogu” współfinansowanego przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w  ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko.