pozwolenie zintegrowane

Pozwolenie zintegrowane. Co reguluje i kogo dotyczy? Jak uzyskać?

Pozwolenie zintegrowane

Pozwolenie zintegrowane jest narzędziem regulującym środowiskowe warunki prowadzenia określonych rodzajów instalacji – wprowadzonym do wspólnotowego systemu prawnego Dyrektywą IPPC, a następnie zmodyfikowanym dyrektywą IED. Przepisy obu dyrektyw przetransponowane zostały do polskiego prawa w ustawie POŚ. Obowiązek uzyskania pozwolenia zintegrowanego dla określonych rodzajów instalacji wprowadzono w Polsce dniem 1 stycznia 2002 r. Podstawowe przepisy dotyczące pozwoleń zintegrowanych znalazły się w art. 201-219 ustawy POŚ, ale sporządzenie wniosku o wydanie pozwolenia zintegrowanego wymaga uwzględnienia szeregu innych przepisów i wymagań szczegółowych, określonych również winnych ustawach oraz w rozporządzeniach wykonawczych.

Kogo dotyczy obowiązek uzyskania pozwolenia zintegrowanego?

Ustawa POŚ stanowi, że pozwolenia zintegrowanego wymaga eksploatacja tych instalacji, których prowadzenie, ze względu na rodzaj i skalę prowadzonej w niej działalności, może powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych, albo środowiska jako całości. Rodzaje tych instalacji zostały określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska o rodzajach instalacji transponującym do polskich przepisów Załącznik I Dyrektywy IED. Rozporządzenie wymienia 6 grup instalacji. W większości z nich obowiązują progi określane zdolnością produkcyjną, zdolnością przetwarzania lub zdolnością przyjmowania określanymi dla jednostki czasu w normalnych warunkach pracy instalacji. Jednym ze stosunkowo często pojawiających się błędów jest niewłaściwa interpretacja terminów „zdolność produkcyjna”, „zdolność przetwarzania” oraz „zdolności przyjmowania” użytych w rozporządzeniu o rodzajach instalacji. Może być to źródłem błędów przy podejmowaniu decyzji o tym, czy instalacja wymaga pozwolenia zintegrowanego. W miejsce wartości nominalnych (maksymalnych możliwych) pod uwagę brane są faktyczne wielkości osiągane przez instalację. Jest to podejście z gruntu fałszywe. Komisja Europejska w komunikacie dotyczącym postępów we wdrażaniu Dyrektywy IPPC odniosła się do tego zagadnienia w sposób jednoznaczny. Co więcej, w dokumencie tym stwierdzono także, że zdolność produkcyjna powinna być określona przy założeniu, że istniejąca instalacja pracuje przez 24 godziny na dobę, jeżeli jest to technicznie możliwe. W praktyce oznacza to konieczność odniesienia zdolności produkcyjnej lub zdolności przetwarzania do 24-godzinnego czasu pracy w ciągu doby,nawet w przypadku kiedy instalacja jest eksploatowana np. przez 8 godzin na dobę. Inne podejście (czyli wyliczenie zdolności produkcyjnej/przetwarzania/przyjmowania przy założeniu czasu pracy instalacji poniżej 24 godzin na dobę) wymaga uzasadnienia wskazującego na brak możliwości technicznych pracy w systemie całodobowym. Należy pamiętać, że przy określaniu zdolności produkcyjnej instalacji obowiązuje zasada, że parametry tego samego rodzaju, charakteryzujące skalę działalności prowadzonej w instalacji i odnoszące się do instalacji tego samego rodzaju położonych na terenie jednego zakładu, sumuje się. Istotne znaczenie ma również sam termin „instalacja”.

Zgodnie z definicją zawartą w ustawie POŚ oznacza on:

a) stacjonarne urządzenie techniczne,

b) zespół stacjonarnych urządzeń technicznych powiązanych technologicznie, do których tytułem prawnym dysponuje ten sam podmiot i położonych na terenie jednego zakładu,

c) budowle niebędące urządzeniami technicznymi ani ich zespołami,których eksploatacja może spowodować emisję.

ustawa POŚ

Stosowanie tej definicji przysparza pewnych trudności, gdyż określenie „powiązane technologiczne” nie jest jednoznaczne. Zauważalną tendencją we wnioskach o wydanie pozwolenia zintegrowanego w Polsce jest zawężani ezakresu, który obejmują. Z punktu widzenia celu, jakiemu z założenia mają służyć pozwolenia zintegrowane (pełniejszy nadzór nad oddziaływaniem instalacji na środowisko jako całość) nie jest to tendencja korzystna. Jednak dopóki działania te nie są sprzeczne z prawem, trudno je wyeliminować. W każdym przypadku zdefiniowanie zakresu instalacji objętej wnioskiem wymaga stosownego uzasadnienia uwzględniającego względy technologiczne.

Pozwolenie zintegrowane a inne pozwolenia środowiskowe

Jedną z niedocenianych korzyści związanych z wprowadzeniem pozwoleń zintegrowanych jest ujęcie środowiskowych warunków eksploatacji instalacji w jednym pozwoleniu. Zgodnie z polskim prawem pozwolenie zintegrowane zwalnia prowadzącego instalację z obowiązku uzyskania następujących rodzajów pozwoleń „komponentowych”: pozwolenia na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza,pozwolenia wodnoprawnego na wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi,pozwolenia na wytwarzanie odpadów,pozwolenia wodnoprawnego na pobór wód. W najprostszej sytuacji, jeśli wszystkie instalacje na terenie zakładu wymagają pozwolenia zintegrowanego, zastępuje ono niemal wszystkie stosowane w Polsce pozwolenia „komponentowe”.


Zasadą ogólną jest obejmowanie jednym pozwoleniem wszystkich instalacji wymagających pozwolenia zintegrowanego zlokalizowanych na terenie jednego zakładu. Ponadto ustawa POŚ dopuszcza objęcie pozwoleniem zintegrowanym także instalacji, które jako takie go nie wymagają (ale wymagają pozwoleń „komponentowych”), jeżeli znajdują się one na terenie jednego zakładu z instalacjami wymagającymi pozwolenia zintegrowanego. Należy tu podkreślić, że w stosunku do tych instalacji nie ma zastosowania obowiązek spełniania wymagań BAT11. Biorąc zatem pod uwagę obowiązujące warunki prawne nasuwa się wniosek, że pozwolenie zintegrowane pozwala ograniczyć liczbę decyzji regulujących sposób korzystania ze środowiska, co ułatwia nadzór nad ich aktualnością –szczególnie, że zgodnie z nowymi przepisami pozwolenie zintegrowane jest wydawane na czas nieokreślony. Warto podkreślić, że w przypadku zlokalizowaniu kilku odrębnych instalacji na obszarze właściwości jednego organu ochrony środowiska istnieje możliwość objęcia ich jednym pozwoleniem.

Jedną z niedocenianych korzyści związanych z wprowadzeniem pozwoleń zintegrowanych jest ujęcie środowiskowych warunków eksploatacji instalacji w jednym pozwoleniu. Zgodnie z polskim prawem pozwolenie zintegrowane zwalnia prowadzącego instalację z obowiązku uzyskania następujących rodzajów pozwoleń „komponentowych”:pozwolenia na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza,pozwolenia wodnoprawnego na wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi,pozwolenia na wytwarzanie odpadów,pozwolenia wodnoprawnego na pobór wód. W najprostszej sytuacji, jeśli wszystkie instalacje na terenie zakładu wymagają pozwolenia zintegrowanego, zastępuje ono niemal wszystkie stosowane w Polsce pozwolenia „komponentowe”. Zasadą ogólną jest obejmowanie jednym pozwoleniem wszystkich instalacji wymagających pozwolenia zintegrowanego zlokalizowanych na terenie jednego zakładu. Ponadto ustawa POŚ dopuszcza objęcie pozwoleniem zintegrowanym także instalacji, które jako takie go nie wymagają (ale wymagają pozwoleń „komponentowych”), jeżeli znajdują się one na terenie jednego zakładu z instalacjami wymagającymi pozwolenia zintegrowanego. Należy tu podkreślić, że w stosunku do tych instalacji nie ma zastosowania obowiązek spełniania wymagań BAT11. Biorąc zatem pod uwagę obowiązujące warunki prawne nasuwa się wniosek, że pozwolenie zintegrowane pozwala ograniczyć liczbę decyzji regulujących sposób korzystania ze środowiska, co ułatwia nadzór nad ich aktualnością – szczególnie, że zgodnie z przepisami pozwolenie zintegrowane jest wydawane na czas nieokreślony. Warto podkreślić, że w przypadku zlokalizowaniu kilku odrębnych instalacji na obszarze właściwości jednego organu ochrony środowiska istnieje możliwość objęcia ich jednym pozwoleniem.

Co reguluje pozwolenie zintegrowane?

Co reguluje pozwolenie zintegrowane?
Biorąc pod uwagę zasadę, że pozwolenie zintegrowane zastępuje większość pozwoleń „komponentowych” dotyczących danej instalacji, można byłoby stwierdzić, że pozwolenie zintegrowane reguluje łącznie to, co regulują tamte pozwolenia. Nie jest to pełna prawda. W odniesieniu do regulowania emisji pozwolenie zintegrowane obejmuje obowiązkowo kwestię emisji hałasu, a w przypadku obszarów typowo regulowanych pozwoleniami „komponentowymi” określa warunki w oparciu o szersze spektrum kryteriów niż one. Tymi dodatkowymi kryteriami są „graniczne wielkości emisyjne”, które często są bardziej wymagające niż standardy emisyjne i standardy jakości środowiska dotyczące wszystkich instalacji. Mogą one dotyczyć emisji niezorganizowanych, które w większości przypadków nie są regulowane w pozwoleniach „komponentowych”. Granicznych wielkości emisyjnych należy poszukiwać w opublikowanych konkluzjach BAT. Drugą różnicą jest większy nacisk na kwestię efektywności zużycia zasobów. Jeżeli w danym sektorze stanowi to element uznawany za istotny dla wykazania stosowania najlepszej dostępnej techniki, to powinien zostać uregulowany w pozwoleniu zintegrowanym. Trzecią różnicą jest ujęcie w pozwoleniu zintegrowanym dodatkowych obszarów –szczególnie związanych z zapobieganiu sytuacjom niepożądanym (awariom),w wyniku których może nastąpić zanieczyszczenie środowiska. Dyrektywa IED, a za nią nowe przepisy ustawy POŚ, zwiększają wagę tego zagadnienia.

Najlepsze dostępne techniki, rola konkluzji BAT i BREF

Wnioskodawca powinien wykazać we wniosku, że instalacja, której dotyczy wniosek spełnia wymagania najlepszych dostępnych technik (BAT13). Zgodnie z definicją zawartą w art. 3 pkt. 10 ustawy POŚ najlepsze dostępne techniki oznaczają:

„najbardziej efektywny oraz zaawansowany poziom rozwoju technologii i metod prowadzenia danej działalności, wykorzystywany jako podstawa ustalania granicznych wielkości emisyjnych, mających na celu eliminowanie emisji lub, jeżeli nie jest to praktycznie możliwe, ograniczanie emisji i wpływu na środowisko jako całość…”

art. 3 pkt. 10 ustawy POŚ

Definicja ta wskazuje, że zasadnicze znaczenie dla stwierdzenia, czy dane rozwiązanie spełnia wymagania BAT jest dotrzymywanie granicznych wielkości emisyjnych. Zatem każde rozwiązanie techniczne lub organizacyjne zapewniające dotrzymywanie granicznych wielkości emisyjnych należy uznać za spełniające BAT. Wejście w życie dyrektywy IED zmieniło sytuację w zakresie ustalania BAT, gdyż rozpoczął się proces przygotowania i publikowania tzw. konkluzji BAT stanowiących wyciąg z dokumentów BREF i zawierających ich najistotniejsze elementy. Konkluzje BAT są przyjmowane w drodze decyzji Komisji Europejskiej i zgodnie z Dyrektywą IED graniczne wielkości emisji i monitoring w nich przedstawiony należy traktować de facto jako wiążące wymagania prawne.Zgodnie z ustawą POŚ,w obecnym stanie prawnym o granicznych wielkościach emisyjnych można mówić wyłącznie w odniesieniu do opublikowanych w Dzienniku Urzędowym UE konkluzjach BAT. Graniczne wielkości emisyjne tam określone stanowią normę prawną, która, co do zasady,nie powinna być przekroczona w pozwoleniu zintegrowanym.Zatem analiza spełniania wymagań BAT powinna być przeprowadzana, zarówno przez wnioskodawcę, jak i organ wydający pozwolenie, na dwóch poziomach: 1.spełnianie granicznych wielkości emisyjnych określonych w konkluzjach BAT, 2.porównanie innych parametrów (poza granicznymi wielkościami emisyjnymi) np. wskaźniki zużycia materiałów, energii, wytwarzanych odpadów, poziomu ochrony gleby i wód przy stosowanych technikach w stosunku do tych parametrów opisanych w konkluzjach BAT i BREFach.

W odniesieniu do granicznych wielkości emisyjnych istnieje bardzo ograniczony zakres możliwych odstępstw – ustawa mówi o „szczególnych przypadkach”, w których organ właściwy do wydania pozwolenia zintegrowanego może w pozwoleniu zezwolić na odstępstwo od granicznych wielkości emisyjnych. Może to zrobić tylko wtedy, jeżeli zostanie we wniosku przekonany do tego, że ich osiągnięcie prowadziłoby do nieproporcjonalnie wysokich kosztów w stosunku do korzyści dla środowiska oraz pod warunkiem że nie zostaną przekroczone standardy emisyjne, o ile mają one zastosowanie. Godząc się na odstępstwa od granicznych wielkości emisyjnych organ powinien wziąć pod uwagę położenie geograficzne, lokalne warunki środowiskowe, charakterystykę techniczną instalacji lub inne czynniki mające wpływ na funkcjonowanie instalacji i środowisko jako całość. W takiej sytuacji wnioskodawca powinien dobrze uzasadnić konieczność zastosowania odstępstwa, a organ będzie musiał również uzasadnić w pozwoleniu dopuszczenie odstępstwa od granicznych wielkości emisyjnych. Zasady odnoszenia osiąganych parametrów (poza granicznymi wielkościami emisyjnymi) do parametrów opisanych w konkluzjach BAT i BREFach są nieco bardziej elastyczne. Zastosowanie mają tu kryteria określone w art. 143 ustawy POŚ tj. 1) stosowanie substancji o małym potencjale zagrożeń; 2) efektywne wytwarzanie oraz wykorzystanie energii; 3) zapewnienie racjonalnego zużycia wody i innych surowców oraz materiałów i paliw; 4) stosowanie technologii bezodpadowych i małoodpadowych oraz możliwość odzysku powstających odpadów.Argumentacja wykorzystywana przez wnioskodawcę w celu wykazania spełniania wymienionych wyżej wymagań powinna opierać się na informacjach o: 5) rodzaju, zasięgu oraz wielkości emisji; 6) wykorzystywaniu porównywalnych procesów i metod, które zostały skutecznie zastosowane w skali przemysłowej; 7) stosowaniu postępu naukowo-technicznego.

BAT, BREF a POŚ…

Ponadto ustawa POŚ nakłada obowiązek uwzględnienia przy ustalaniu wymagań BAT dla danej instalacji następujących zagadnień:1) zapobieganie zagrożeniom dla środowiska powodowanym przez emisje lub ich ograniczanie do minimum; 2) podjęcie środków zapobiegających poważnym awariom przemysłowym lub zmniejszających do minimum powodowane przez nie zagrożenia dla środowiska;Kwestie te stanowią realny, dodatkowy zakres wymagań w stosunku do instalacji PZ. Z praktycznego punktu widzenia można przyjąć, że wymagania opisane w art. 143 pkt 1-4 ustawy POŚ a także wymienione wyżej elementy art. 207 ust.1 są ujęte w konkluzjach BAT i BREFach. Jeżeli dokumenty te zawierają konkretne, wyrażone ilościowo wielkości zużycia surowców i materiałów oraz wskazania określonych rozwiązań technicznych i organizacyjnych wnioskodawca powinien się do nich odnieść w sposób możliwie jednoznaczny we wniosku biorąc jednak pod uwagę:1) rachunek kosztów i korzyści; 2) czas niezbędny do wdrożenia najlepszych dostępnych technik dla danego rodzaju instalacji; 3) termin oddania instalacji do eksploatacji;W związku z tym, że proces przygotowania i publikowania konkluzji BAT wciąż trwa, prowadzący instalacje różnych rodzajów mogą mieć nieco inną sytuację przy przygotowaniu wniosku o wydanie pozwolenia zintegrowanego. Jeżeli konkluzje BAT nie zostały opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, dopuszczalną wielkość emisji z instalacji ustala się, uwzględniając potrzebę przestrzegania standardów emisyjnych i standardów jakości środowiska poza terenem, do którego prowadzący instalację ma tytuł prawny lub poza ustanowioną strefą przemysłową,a w przypadku emisji hałasu poza obszarem ograniczonego użytkowania, jeżeli został ustanowiony. Nie można zapomnieć, że ani zła kondycja ekonomiczna prowadzącego instalację ani zły stan techniczny instalacji nie zostały wymienione w przepisach jako podstawa do ustalania łagodniejszych warunków pozwolenia. Nie mogą też stanowić uzasadnienia dla przekraczania standardów emisyjnych, standardów jakości środowiska ani granicznych wielkości emisyjnych. Należy podkreślić, że przepisy prawa przypisują organowi ochrony środowiska rolę decydującą przy ustalaniu takich warunków pozwolenia, które – w sposób racjonalny i uwzględniający lokalne uwarunkowania -prowadzą do najlepszej ochrony środowiska jako całości. Wnioskodawca powinien zatem dołożyć wszelkich starań, aby właściwie uzasadnić we wniosku własny punkt widzenia i przekonać organ wydający pozwolenie do uznania proponowanych rozwiązań jako spełniających wymagania BAT.


Konkludując należy stwierdzić, że termin BAT oznacza zestaw technik zaproponowanych przez wnioskodawcę i zaakceptowanych przez organ wydający pozwolenie (po uwzględnieniu przedstawionych wyżej czynników) w konkretnym przypadku danej instalacji.


Więcej informacji znajduje się w Wytycznych do sporządzania wniosku o wydanie pozwolenia zintegrowanego, opracowanych przez NFOŚiGW.