udział społeczeństwa w ochronie środowiska

Udział społeczeństwa w ochronie środowiska

Warunki prawne dla jakich przewidziano udział społeczeństwa w ochronie środowiska

“Każdy ma prawo uczestniczenia, na warunkach określonych ustawą, w postępowaniu wymagającym udziału społeczeństwa ” – art. 5 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko [uooś].


Na gruncie przepisów Konwencji z Aarhus rozróżniono udział społeczeństwa w ochronie środowiska na:

  • udział w podejmowaniu decyzji (art. 8)
  • udział w opracowaniu dokumentów strategicznych (art. 7);

Udział społeczeństwa w podejmowaniu decyzji

Zgodnie z art.  33.  ustawy ooś Przed wydaniem i zmianą decyzji wymagających udziału społeczeństwa w ochronie środowiska organ właściwy do wydania decyzji, bez zbędnej zwłoki, podaje do publicznej wiadomości informacje o:

1) przystąpieniu do przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko (raport oddziaływania na środowisko);

2) wszczęciu postępowania;

3) przedmiocie decyzji, która ma być wydana w sprawie;

4) organie właściwym do wydania decyzji oraz organach właściwych do wydania opinii i dokonania uzgodnień;

5) możliwościach zapoznania się z niezbędną dokumentacją sprawy oraz o miejscu, w którym jest ona wyłożona do wglądu;

6) możliwości składania uwag i wniosków;

7) sposobie i miejscu składania uwag i wniosków, wskazując jednocześnie 30-dniowy termin ich składania;

8) organie właściwym do rozpatrzenia uwag i wniosków;

9) terminie i miejscu rozprawy administracyjnej otwartej dla społeczeństwa, o której mowa w art. 36, jeżeli będzie przeprowadzona;

10) postępowaniu w sprawie transgranicznego oddziaływania na środowisko, jeżeli jest prowadzone.

2. Do niezbędnej dokumentacji sprawy, o której mowa w ust. 1 pkt 5, należą:

1) wniosek o wydanie decyzji wraz z wymaganymi załącznikami;

2) wymagane przez przepisy:

a) postanowienia organu właściwego do wydania decyzji,

b) stanowiska innych organów, jeżeli stanowiska są dostępne w terminie składania uwag i wniosków.

Uwaga: Jeżeli w postępowaniu w sprawie wydania decyzji środowiskowej nie jest przeprowadzana ocena oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, to postępowanie takie nie stanowi tzw. postępowania wymagającego udziału społeczeństwa w ochronie środowiska.

Uwagi i wnioski mogą być wnoszone:

1) w formie pisemnej;

2) ustnie do protokołu;

3) za pomocą środków komunikacji elektronicznej bez konieczności opatrywania ich kwalifikowanym podpisem elektronicznym.

Obowiązki organu prowadzącego postępowanie

Organ prowadzący postępowanie:

1) rozpatruje uwagi i wnioski;

2) w uzasadnieniu decyzji, niezależnie od wymagań wynikających z przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego, podaje informacje o udziale społeczeństwa w postępowaniu oraz o tym, w jaki sposób zostały wzięte pod uwagę i w jakim zakresie zostały uwzględnione uwagi i wnioski zgłoszone w związku z udziałem społeczeństwa.

Podanie do publicznej wiadomości informacji o wydanej decyzji

Organ właściwy do wydania decyzji podaje do publicznej wiadomości informację o wydanej decyzji i o możliwościach zapoznania się z jej treścią.


Udział społeczeństwa w ochronie środowiska przy opracowaniu dokumentów strategicznych

Zgodnie z art.  39 uooś Organ opracowujący projekt dokumentu wymagającego udziału społeczeństwa, bez zbędnej zwłoki, podaje do publicznej wiadomości informację o:

1) przystąpieniu do opracowywania projektu dokumentu i o jego przedmiocie;

2) możliwościach zapoznania się z niezbędną dokumentacją sprawy oraz o miejscu, w którym jest ona wyłożona do wglądu;

3) możliwości składania uwag i wniosków;

4) sposobie i miejscu składania uwag i wniosków, wskazując jednocześnie co najmniej 21-dniowy termin ich składania;

5) organie właściwym do rozpatrzenia uwag i wniosków;

6) postępowaniu w sprawie transgranicznego oddziaływania na środowisko, jeżeli jest prowadzone.

2. Do niezbędnej dokumentacji sprawy, o której mowa w ust. 1 pkt 2, należą:

1) założenia lub projekt dokumentu;

2) wymagane przez przepisy załączniki oraz stanowiska innych organów, jeżeli stanowiska są dostępne w terminie składania uwag i wniosków.

Uwagi i wnioski mogą być wnoszone:

1) w formie pisemnej;

2) ustnie do protokołu;

3) za pomocą środków komunikacji elektronicznej bez konieczności opatrywania ich kwalifikowanym podpisem elektronicznym.

Obowiązki organu prowadzącego postępowanie

Organ opracowujący projekt dokumentu wymagającego udziału społeczeństwa w ochronie środowiska:

1) rozpatruje uwagi i wnioski;

2) dołącza do przyjętego dokumentu uzasadnienie zawierające informacje o udziale społeczeństwa w postępowaniu oraz o tym, w jaki sposób zostały wzięte pod uwagę i w jakim zakresie zostały uwzględnione uwagi i wnioski zgłoszone w związku z udziałem społeczeństwa.

Podanie do publicznej wiadomości informacji o przyjęciu dokumentu

Organ opracowujący projekt dokumentu wymagającego udziału społeczeństwa podaje do publicznej wiadomości informację o przyjęciu dokumentu i o możliwościach zapoznania się z jego treścią oraz: uzasadnieniem lub podsumowaniem.

Orzecznictwo sądowo-administracyjne w zakresie udział społeczeństwa w ochronie środowiska

II OSK 692/16, Udział społeczeństwa w postępowaniach dotyczących ochrony środowiska a uprawnienia stron postępowania w rozumieniu przepisów k.p.a. – Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego  –  wyrok  z dnia  12 grudnia 2017  r.

Udziału społeczeństwa w rozumieniu art. 33-38 ustawy z 2008 r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko nie można utożsamiać z uprawnieniami stron postępowania w świetle art. 28-29 k.p.a.

II SA/Bd 276/16, Udział społeczeństwa w postępowaniach, w których przeprowadzana jest ocena oddziaływania na środowisko. – Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy  –  wyrok  z dnia  27 września 2017  r.

II SA/Kr 1126/13, Udział społeczeństwa w postępowaniu – moment wydania postanowienia ustalającego konieczność przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko. – Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie – wyrok  z dnia  2 grudnia 2013  r.

W postępowaniach, dla których przeprowadzenie oceny oddziaływania na środowisko ma charakter fakultatywny, społeczeństwo będzie miało zagwarantowany udział dopiero od momentu wydania postanowienia ustalającego konieczność przeprowadzenia oceny oddziaływania. Dopiero zatem od tego momentu aktualizują się obowiązki informacyjne organu określone w art. 33 ust. 1 ustawy z 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, którym to organ powinien zadośćuczynić bez zbędnej zwłoki, co jak przyjmuje się w doktrynie powinno nastąpić po wpłynięciu raportu do organu odpowiedzialnego za przeprowadzenia procedury udziału społeczeństwa.

1. W postępowaniach, dla których przeprowadzenie oceny oddziaływania na środowisko ma charakter fakultatywny, społeczeństwo będzie miało zagwarantowany udział dopiero od momentu wydania postanowienia ustalającego konieczność przeprowadzenia oceny oddziaływania.

2. Do momentu wydania decyzji organ pierwszej instancji ma prawo modyfikować (w tym rozszerzać) krąg stron postępowania. Należy zauważyć, że wszystkie strony winny i mają prawo brać udział w postępowaniu już na wstępie, gdy określeniu podlega zakres raportu oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko.

3. Te podmioty, które mają prawa rzeczowe do nieruchomości położonych w zasięgu oddziaływania przedsięwzięcia, będą niewątpliwie miały interes prawny w tym, czy będzie ono zrealizowane po przeprowadzeniu oceny oddziaływania na środowisko, czy też bez.

udział społeczeństwa w ochronie środowiska

II OSK 2077/15, Uwagi i wnioski społeczeństwa w postępowaniu uzgadniającym i opiniującym – Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego  –  wyrok  z dnia  21 marca 2017  r.

1. Nie jest uchybieniem właściwego organu wystąpienie do organów uzgadniających i opiniujących jeszcze przed upływem terminu na wniesienie uwag i wniosków przez społeczeństwo.

2. Ustawodawca nie nakłada obowiązku przedłożenia także organom uzgadniającym i opiniującym uwag i wniosków społeczeństwa, ponieważ organem właściwym do rozpatrzenia tych uwag i wniosków jest tylko organ główny.

II OSK 608/15, Sprzeciw społeczności lokalnej a odmowa wydania decyzji środowiskowej – kwestie dowodowe. – Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego  –  wyrok  z dnia  20 lipca 2016  r.

Nawet w świetle przepisów art. 33-38 ustawy z 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko sprzeciw społeczności lokalnej nie stanowi w żadnym przypadku normatywnej podstawy do odmowy wydania decyzji środowiskowej. Natomiast organ wydający decyzję środowiskową ma oczywiście obowiązek zapewnić udział społeczności lokalnej w tym postępowaniu administracyjnym, która może składać uwagi i wnioski, a w jaki sposób zostały one wzięte pod uwagę właściwy organ musi wyjaśnić w uzasadnieniu decyzji środowiskowej. Oznacza to, że brak jest normatywnej podstawy do badania przez właściwy organ na podstawie opinii biegłego, czy tego rodzaju obawy społeczności lokalnej mają uzasadnione podstawy. Stanowisko społeczeństwa organ ocenia na podstawie zgłoszonych uwag i wniosków oraz ustaleń raportu o oddziaływaniu tego przedsięwzięcia na środowisko i ewentualnie proponuje inwestorowi inny wariant realizacji tego przedsięwzięcia. Dlatego też w tym celu nie przeprowadza się tego rodzaju dodatkowego dowodu na okoliczność, czy stanowisko tej społeczności jest uzasadnione okolicznościami obiektywnymi.

II SA/Lu 160/11 – Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie  –  wyrok  z dnia  7 czerwca 2011  r.

O prawidłowym przeprowadzeniu oceny oddziaływania na środowisko nie można mówić, gdy organ poddał ocenie sporządzany raport o oddziaływaniu na środowisko oraz dokonał konsultacji z innymi organami. Niezbędnym warunkiem jego poprawności jest także przeprowadzenie całej procedury postępowania z udziałem społeczeństwa.