Decyzja środowiskowa a magazyn energii
Magazyn Energii elektrycznej (BESS) jest to urządzenie mające zapewnić stabilność pracy krajowego systemu elektroenergetycznego. Zdolności magazynu będą wsparciem w dostawie energii w chwilach kluczowych dla jej użytkowników co przełoży się na komfort i bezpieczeństwa odbiorców końcowych. Rolą magazynu jest gromadzenie energii elektrycznej i uwolnienie jej w odpowiedniej chwili w sposób bezpieczny i potwierdzony przez normy i przepisy bezpieczeństwa. Technologia polega na ładowaniu ogniw przetrzymujących prąd stały. Prąd stały zgromadzony w magazynach następnie zostanie przeprowadzony przez instalację do Inwerterów gdzie dokona się zmiana prądu stałego na prąd przemienny w celu dopasowania tej energii do krajowego systemu elektroenergetycznego. Cały kompleks instalacji magazynowej z kontenerami, ogniwami, inwerterami i urządzeniami do podnoszenia napięcia zostanie zaprojektowany jako jeden magazyn i przyłączony do miejscowego Operatora Sieci Dystrybucyjnej który odbierze energię w celu przesłania jej do użytkowników. Magazyn energii może też połączony z instalacją fotowoltaiczną. Czy do jego budowy wymagana jest decyzja środowiskowa?
Z czego może składać się system magazynów energii
Kontenerowe magazyny energii
System składać się może m.in. z: ogniw bateryjnych (zgrupowanych w formie modułów bateryjnych), przekształtników dwukierunkowych, transformatorów nn/SN, systemów pomiarowo-sterujących (w tym BMS/EMS), oraz pozostałej niezbędnej infrastruktury elektronicznej, teleinformatycznej oraz elektroenergetycznej umożliwiającej poprawną i bezpieczną pracę systemu we współpracy z systemem elektroenergetycznym. System zbudowany jest najczęściej w formie modułowej, w której moduły bateryjne grupowane są w większe jednostki magazynowe i umieszczone w kolejnych kontenerach stanowiąc (wraz z przekształtnikami dwukierunkowymi oraz transformatorami nn/SN) niezależną część systemu. Jednostki magazynowe łączone są ze sobą okablowaniem podziemnym, który umożliwia dalsze połączenie całego systemu do sieci elektroenergetycznej.
Oddziaływanie magazynów energii
Oddziaływanie instalacji magazynowania energii elektrycznej na środowisko jest najczęściej niewielkie lub minimalne. Trwa ono do czasu zakończenia eksploatacji obiektu (najczęściej planowany czas eksploatacji – 30 lat).
Niewielkie oddziaływania środowiskowe wynikają z uwagi na:
- umieszczenie kluczowych komponentów instalacji magazynowania energii w stacjach kontenerowych (tj. modułów bateryjnych, przekształtników dwukierunkowych, transformatorów nN/SN itd.),
- występujące stosunkowo niskie napięcia, wysoką jakość kabli oraz umieszczenie ich pod ziemią można przyjąć, że nie nastąpi przekroczenie dopuszczalnych norm w zakresie oddziaływania elektromagnetycznego.
W celu ograniczenia oddziaływania akustycznego najczęściej planuje się umieszczenie kluczowych komponentów (tj. modułów bateryjnych, przekształtników dwukierunkowych, transformatorów nN/SN itd.) w stacjach kontenerowych.
Podczas użytkowania magazynów energii elektrycznej najczęściej przewiduje się zastosowanie chłodzenia jednostek magazynowych za pomocą układów klimatyzacji opartych na klimatyzatorach typu split (szeroko stosowanych w budynkach mieszkalnych wśród gęstej zabudowy mieszkaniowej chronionej akustycznie). Wiąże się to z generowaniem oddziaływania akustycznego przez wentylatory jednostek zewnętrznych klimatyzacji.
Funkcjonowanie instalacji magazynowania energii elektrycznej nie wiąże się z bezpośrednim wykorzystaniem wody ani produkcją ścieków przemysłowych.
Na etapie eksploatacji instalacji magazynowania energii elektrycznej prowadzi się okresową wymianę części urządzeń wchodzących w skład systemu, tj. modułów bateryjnych, przekształtników dwukierunkowych, transformatorów nn/SN, okablowania itp. Odpady powstałe zarówno na etapie eksploatacji jak i likwidacji przekazywane są zewnętrznym, wyspecjalizowanym podmiotom, posiadającym odpowiednie zezwolenia, zgodnie z zasadą prewencji, w celu ich odzysku, a następnie recyklingu. Odpady niebezpieczne są unieszkodliwione przez niezależne podmioty posiadające zezwolenia w zakresie odbierania i unieszkodliwiania odpadów, zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Moduł bateryjny
Moduły bateryjne stanowią wymienne elementy magazynów energii.
Moduły bateryjne wyposażone są w tzw. ogniwa. Ogniwa wykonane są z wkładu litowo – żelazowo – fosforanowego. Każdy z modułów magazynu energii ma wbudowany optymalizator zarządzając w sposób niezależny, ładowaniem i rozładowaniem. Technologia wykonania sprawia, że stare i nowe moduły magazynów energii mogą być używane razem, w pełni wykorzystując potencjał każdego z nich.
Kwalifikacja środowiskowa magazynów energii
Wymóg uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach będzie determinowany przez powierzchnię zabudowy planowaną instalacją magazynowania energii. Magazyn energii jako obiekt budowlany wymaga sprawdzenie czy do jego budowy nie jest wymagana decyzja środowiskowa.
W myśl definicji wskazanej w przytoczonym rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 10 września 2019 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, „powierzchnia zabudowy oznacza powierzchnię terenu zajętą przez obiekty budowlane oraz pozostałą powierzchnię przeznaczoną do przekształcenia, w tym tymczasowego, w celu realizacji przedsięwzięcia”. Wynika z tego, że pod pojęciem tym mamy do czynienia z powierzchnią zajętą pod obiekty budowlane (kubaturowe, np. budynki, czy powierzchniowe, takie jak parkingi i ciągi pieszo jezdne, utwardzenia pod magazyny energii (BESS), dojścia, itp) oraz ze wszystkimi dodatkowymi powierzchniami, które ulegną tymczasowemu przekształceniu na etapie budowy. Zaliczyć do nich można m.in. wykopy pod infrastrukturę towarzyszącą (rurociągi), budowę skarp i murków oporowych, a także część terenu przewidzianego pod tymczasowe drogi dojazdowe oraz zaplecze budowy (o ile nie zawierają się one w powierzchni przeznaczonej pod ww. elementy).
Co ciekawe, brzmienie Polskiej Normy (PN-ISO 9836:2011) określa, iż „przez powierzchnię zabudowy rozumie się powierzchnię terenu zajętą przez budynek w stanie wykończonym, określoną przez rzut wymiarów zewnętrznych na powierzchnię terenu. Wskazano również, iż do powierzchni użytkowej nie zalicza się elementów budynku ani jego części nie wystających ponad powierzchnię terenu, schodów, ramp, pochylni, daszków, okapów i oświetlenia zewnętrznego oraz obiektów pomocniczych, jak np. szklarni czy przybudówek”.
Nie mniej należy mieć na uwadze, iż na potrzeby kwalifikacji przedsięwzięcia do uzyskania decyzji pod inwestor zobowiązany jest stosować definicję wynikającą z ww. przepisów środowiskowych.
Magazyny energii jako inwestycja należy do przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko, ponieważ w myśl § 3 ust. 1 pkt 54 lit. b Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 września 2019 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. z 2019 r., poz. 1839), jako „zabudowa przemysłowa lub magazynowa, wraz z towarzyszącą jej infrastrukturą, o powierzchni zabudowy nie mniejszej niż:
a) 0,5 ha na obszarach objętych formami ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1–5, 8 i 9 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, lub w otulinach form ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1–3 tej ustawy,
b) 1 ha na obszarach innych niż wymienione w lit. a”.
Podsumowanie – magazyn energii. Czy jest wymagana decyzja środowiskowa?
Konieczność pozyskania decyzji środowiskowej dla magazynów energii (BESS) wynikać będzie z powierzchni zabudowy tymi obiektami. Kluczową kwestią będzie także położenie terenu planowanej inwestycji, gdyż w zależności od tego czy magazyn energii położony będzie na obszarze chronionym lub poza jego terenem zróżnicowaniu podlegać będzie powierzchnia zabudowy, dla której oceniane będzie kwalifikacja przedsięwzięcia.
Jak wskazano wyżej kluczowe wartości powierzchni to: 5000 mkw oraz 10000 mkw, odpowiednio dla lokalizacji inwestycji w obszarze chronionym (np. Natura 2000, Obszar Chronionego Krajobrazu) oraz poza jego granicami.
W przypadku planowania budowy systemu magazynowania energii warto również na tym etapie rozważyć, czy planowana instalacja nie będzie wymagać rezerwy terenowej, wynikającej m.in. z konieczności budowy infrastruktury towarzyszącej, planów ewentualnej rozbudowy, czy też przygotowania miejsc pod place magazynowe. Dopiero przygotowanie pełnego bilansu terenu pod planowaną instalację BESS pozwoli na właściwą kwalifikację przedsięwzięcie oraz jednoznaczne udzielenie odpowiedzi, czy obiekt tak będzie wymagał uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach.