Decyzja środowiskowa jest jedną z częściej wydawanych decyzji administracyjnych o charakterze środowiskowym.
Kiedy trzeba uzyskać decyzję środowiskową?
Uzyskanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach (tzw. decyzji środowiskowej) jest wymagane dla planowanych przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko, jak również dla przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko. Ponadto konieczne jest jej posiadanie przed uzyskaniem innych decyzji, wskazanych w ustawie z 3.10.2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. z 2022 r. poz. 1029). Są to m.in.:
- decyzja o pozwoleniu na budowę,
- decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu,
- pozwolenie wodnoprawne na wykonywanie urządzeń wodnych,
- koncesja na wydobywanie kopalin za złóż,
- decyzja o zmianie lasu na użytek rolny,
- decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej,
- zezwolenia: na zbieranie odpadów, na przetwarzanie odpadów oraz na zbieranie i przetwarzanie odpadów.
Decyzja wydawana jest na wniosek, do którego należy dołączyć:
- raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko (jeśli przedsięwzięcie należy do tych, które mogą zawsze znacząco oddziaływać na środowisko) lub kartę informacyjną przedsięwzięcia ((jeśli przedsięwzięcie należy do tych, które mogą potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko),
- poświadczoną przez organ kopię mapy ewidencyjnej obejmującej przewidywany teren, na którym ma być realizowane przedsięwzięcie oraz przewidywany obszar, na który przedsięwzięcie będzie oddziaływać,
- mapę w postaci papierowej oraz elektronicznej, w skali zapewniającej czytelność przedstawionych danych z zaznaczonym przewidywanym terenem i obszarem, o których mowa powyżej,
- inne dokumenty zależnie od rodzaju planowanej inwestycji.
Częścią postępowania w sprawie wydania decyzji środowiskowej jest ocena oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko.
Ocena oddziaływania na środowisko
Celem oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko jest analiza sposobu, w jaki planowane przedsięwzięcie będzie oddziaływać na środowisko oraz ustalenie takich warunków jego realizacji, które wyeliminują lub przynajmniej ograniczą ryzyko negatywnego wpływu na środowisko.
Ocenę oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko przeprowadza się w przypadku planowania realizacji:
- przedsięwzięcia mogącego zawsze znacząco oddziaływać na środowisko;
- przedsięwzięcia mogącego potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko, jeżeli obowiązek przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko został stwierdzony przez właściwy organ.
Ocena ta obejmuje:
- weryfikację raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko,
- uzyskanie wymaganych przepisami opinii i uzgodnień,
- zapewnienie możliwości udziału społeczeństwa w postępowaniu.
Czy uzyskanie decyzji środowiskowej dla fotowoltaiki jest konieczne?
Zabudowa systemami fotowoltaicznymi może zaliczać się do jednej z dwóch wyżej wymienionych grup. Zależy to od położenia danej inwestycji oraz jej powierzchni, zwanej w przepisach środowiskowych “powierzchnią zabudowy“. Powierzchnia zabudowy to główny parametr, który ma wpływ na to, czy decyzja środowiskowa oraz ocena oddziaływania na środowisko będą niezbędne.
Instalacja fotowoltaiczna o powierzchni zabudowy mniejszej niż 0,5 ha na obszarach objętych formami ochrony przyrody (rezerwaty przyrody, parki krajobrazowe, użytki ekologiczne, itd.) i mniejsza niż 1 ha na terenach pozostałych, nie wymaga uzyskania decyzji środowiskowej.
Szczegółowe definicje powierzchni, w tym zabudowy znajdują się w treści rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 września 2019 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko.
W myśl definicji wskazanej w przytoczonym rozporządzeniu, „powierzchnia zabudowy oznacza powierzchnię terenu zajętą przez obiekty budowlane oraz pozostałą powierzchnię przeznaczoną do przekształcenia, w tym tymczasowego, w celu realizacji przedsięwzięcia”. A zatem pod pojęciem tym mamy do czynienia nie tylko z powierzchnią zajętą pod obiekty budowlane (kubaturowe, np. budynki, czy powierzchniowe, takie jak parkingi i ciągi pieszo jezdne), ale również z wszystkimi dodatkowymi powierzchniami, które ulegną tymczasowemu przekształceniu na etapie budowy. Zaliczyć do nich można m.in. wykopy pod infrastrukturę towarzyszącą (rurociągi), budowę skarp i murków oporowych, a także część terenu przewidzianego pod tymczasowe drogi dojazdowe oraz zaplecze budowy (o ile nie zawierają się one w powierzchni przeznaczonej pod ww. elementy).
Przez powierzchnię zabudowy, zgodnie z § 1 ust. 2 pkt 2 ww. rozporządzenia środowiskowego należy rozumieć powierzchnię terenu zajętą przez obiekty budowlane oraz pozostałą powierzchnię przeznaczoną do przekształcenia, w tym tymczasowego, w celu realizacji przedsięwzięcia. Tym terenem będą zatem tereny nie tylko położone w obrębie zabudowy planowanych obiektów (ogrodzony teren inwestycji), ale wszelkie tereny ulegające przekształceniu. Z akt sprawy wynika, że planowana inwestycja nie ma dostępu do drogi publicznej, a zatem teren wyznaczony na drogę dojazdową z drogi publicznej powinien być wliczony do powierzchni zabudowy w rozumieniu rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 września 2019 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko. Brak jest również precyzyjnego wskazania terenu jaki będzie przeznaczony na inne drobne elementy infrastruktury, w tym stacje transformatorowe, tym samym nie można wykluczyć, że łączna powierzchnia zabudowy przekroczy powierzchnię 1 ha, a w konsekwencji przy przyjęciu, że w sprawie mamy jednak do czynienia z zabudową przemysłową a nie biogazownią rolniczą, oznaczałoby konieczność uzyskania decyzji środowiskowej.
Decyzja środowiskowa a warunki zabudowy
Aktualne brzmienie art. 61 ust. 3 u.p.z.p., obowiązujące od 29 sierpnia 2019 r., przepis ten uzyskał wskutek nowelizacji dokonanej ustawą z 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2019 r. poz. 1524). W przepisie tym dodano zwrot “a także instalacji odnawialnego źródła energii w rozumieniu art. 2 pkt 13 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii” (Dz. U. z 2022 r. poz. 1378 z późn. zm., dalej “u.o.z.e.”).
Wykładnia językowa art. 61 ust. 3 u.p.z.p. nie budzi wątpliwości. Jego treść przesądza, że przepisów art. 61 ust. 1 pkt 1 i 2 nie stosuje się m.in. do instalacji odnawialnego źródła energii (dalej: “oze”) w rozumieniu art. 2 pkt 13 u.o.z.e. Z tego przepisu nie wynika, aby ustawodawca różnicował instalacje w zależności od ich mocy, co w założeniu miałoby determinować badanie przesłanek określonych w art. 61 ust. 1 pkt 1 i 2 u.p.z.p. Zdaniem Sądu takiego rozróżnienia nie sposób również wywieść z treści art. 10 ust. 2a u.p.z.p. oraz art. 15 ust. 3 pkt 3a u.p.z.p. Z przepisów tych wynika wyłącznie to, że urządzenia wytwarzające energię z odnawialnych źródeł energii o mocy zainstalowanej większej niż 500 kW, a także ich stref ochronnych związanych z ograniczeniami w zabudowie oraz zagospodarowaniu i użytkowaniu terenu, z wyłączeniem:
1) wolnostojących urządzeń fotowoltaicznych, o mocy zainstalowanej elektrycznej nie większej niż 1000 kW zlokalizowanych na gruntach rolnych stanowiących użytki rolne klas V, VI, VIz i nieużytki – w rozumieniu przepisów wydanych na podstawie art. 26 ust. 1 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. – Prawo geodezyjne i kartograficzne;
2) urządzeń innych niż wolnostojące, muszą zostać rozmieszczone w studium, aby później ich dopuszczalna lokalizacja została wprowadzona w planie miejscowym, o ile oczywiście taki plan zostanie uchwalony.
Przepisy te odnoszą się jednak do tzw. lokalnego porządku planistycznego (studium, plan miejscowy) i zakres ich stosowania jest ograniczony wyłącznie do tych gminnych aktów planistycznych. Okoliczność, że gmina w studium planuje przeznaczyć dany teren pod określoną zabudowę, nie ma jakiegokolwiek znaczenia dla dopuszczalności wydania warunków zabudowy (por. wyrok NSA z dnia 1 grudnia 2020 r., II OSK 1580/18, CBOSA). Prowadzi to do konkluzji, iż brak rozmieszczenia w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy urządzeń wytwarzających energię z odnawialnych źródeł energii o mocy zainstalowanej większej niż 500 kW nie wyłącza a priori dopuszczalności ustalenia warunków zabudowy i zagospodarowania terenu dla takiej inwestycji. Jest to podyktowane tym, że stosownie do art. 9 ust. 4 u.p.z.p. ustalenia studium są wiążące dla organów gminy przy sporządzaniu planów miejscowych. Jeżeli jednak studium nie jest aktem prawa miejscowego, co wynika z art. 9 ust. 5 u.p.z.p., to jego zapisy nie są wiążące dla organu na etapie wydawania decyzji o warunkach zabudowy. Z uwagi na powyższe art. 10 ust. 2a u.p.z.p., jak i art. 15 ust. 3 pkt 3a u.p.z.p. nie mogą stanowić podstaw normatywnych, które powinny być uwzględniane przy ustalaniu warunków zabudowy i zagospodarowania terenu.
Lokalizacja farmy fotowoltaicznej, niezależnie od jej mocy, zgodnie z art. 61 ust. 3 u.p.z.p. nie wymaga zatem w postępowaniu o ustalenie warunków zabudowy oceny przesłanki zasady kontynuacji (dobrego sąsiedztwa) oraz dostępu do drogi publicznej
Lokalizacja farmy fotowoltaicznej, niezależnie od jej mocy, zgodnie z art. 61 ust. 3 u.p.z.p. nie wymaga zatem w postępowaniu o ustalenie warunków zabudowy oceny przesłanki zasady kontynuacji (dobrego sąsiedztwa) oraz dostępu do drogi publicznej (por. wyrok WSA w Gorzowie Wlkp. z dnia 5 kwietnia 2023 r., II SA/Go 343/22, CBOSA). Stanowisko to jest dominujące w aktualnym orzecznictwie sądów administracyjnych (por. wyroki NSA: z dnia 29 czerwca 2022 r., II OSK 1276/21, z dnia 12 października 2022 r., II OSK 1482/21, z dnia 3 listopada 2022 r., II OSK 2130/22, z dnia 22 listopada 2022 r., II OSK 2249/22, z dnia 11 stycznia 2023 r., II OSK 2619/22, z dnia 1 marca 2023 r., II OSK 159/23, z dnia 2 marca 2023 r., sygn. akt II OSK 202/23, jak i wyroki tutejszego Sądu: z dnia 6 października 2022 r., II SA/Go 288/22, z dnia 15 grudnia 2022 r., II SA/Go 320/22, z dnia 26 stycznia 2023 r., II SA/Go 606/22, CBOSA).
Inwestycja w postaci instalacji fotowoltaicznej wraz z zespołem kontenerowych magazynów energii oraz niezbędną infrastrukturą techniczną, a więc przedsięwzięcie polegające na budowie infrastruktury umożliwiającej produkcję energii ze źródeł odnawialnych, w tym przypadku energii słonecznej, stanowi niewątpliwie instalację odnawialnego źródła energii w rozumieniu art. 2 pkt 13 lit. a u.o.z.e. W myśl tego przepisu instalacją odnawialnego źródła energii jest instalacja stanowiąca wyodrębniony zespół urządzeń służących do wytwarzania energii opisanych przez dane techniczne i handlowe, w których energia jest wytwarzana z odnawialnych źródeł energii, a także połączony z tym zespołem magazyn energii elektrycznej lub magazyn biogazu rolniczego. Według zaś art. 2 pkt 22 tej ustawy, odnawialne źródła energii to odnawialne, niekopalne źródła energii obejmujące energię wiatru, energię promieniowania słonecznego, energię aerotermalną, energię geotermalną, energię hydrotermalną, hydroenergię, energię fal, prądów i pływów morskich, energię otrzymywaną z biomasy, biogazu, biogazu rolniczego oraz z biopłynów.