Szczegółowa analiza wniosku
Obowiązkiem organu jest wyjaśnienie czy i w jakim zakresie jest możliwa zmiana kierunku lub kąta nachylenia poszczególnych anten w oparciu o pełną dokumentację techniczną, której w aktach sprawy brak. Nadto ustalenie czy w obrębie planowanego przedsięwzięcia znajdują się już inne urządzenia i czy powinno nastąpić sumowanie mocy poszczególnych anten ze względu na ich parametry i wyznaczanie ich równoważnej mocy promieniowania izotropowego, do czego zobowiązuje § 2 ust. 1 pkt 7 rozporządzenia z 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko. Organ powinien albo dokonać samodzielnej analizy albo zasięgnąć ekspertyzy w zakresie tego czy zasięg oddziaływania anten nie kumuluje się z innymi urządzeniami wytwarzającymi pole elektromagnetyczne, przy czym zwrócić należy też uwagę na brak w kontrolowanych decyzjach analizy możliwości zmiany systemu pracy poszczególnych anten, a co za tym idzie zmiany ustalonego dla poszczególnych anten EIRP.
Uwzględnienie maksymalnych możliwości emisyjnych urządzenia
Kwestia oddziaływania pola elektromagnetycznego wymaga przede wszystkim uwzględnienia maksymalnej możliwości emisyjnych urządzenia, w tym również uwzględnienia jej maksymalnego możliwego pochylenia osi wiązki promieniowania, ukształtowania terenu oraz istniejącego i potencjalnego zagospodarowania. Prawidłowe ustalenie stanu sprawy wymaga zatem od organu zbadania planowanej inwestycji, poddając wnikliwej analizie parametry techniczne i użytkowe planowanego urządzenia, bez których nie sposób rozstrzygnąć o oddziaływaniu inwestycji na otoczenie (por. wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 24 marca 2015 r. sygn. akt II OSK 2002/13 oraz z dnia 9 grudnia 2016 r. sygn. akt II OSK 708/15 dostępne na: www.orzeczenia.nsa.gov.pl).
Uwzględnienie maksymalnego pochylenia anten
Uwzględnienie maksymalnego pochylenia anteny oraz prawidłowe ustalenie ich mocy pozwoli na określenie, czy w odległości wskazanej w rozporządzeniu od środka elektrycznego, w osi głównej wiązki promieniowania tej anteny znajdują się miejsca dostępne dla ludności. Nie jest bowiem wystarczające ograniczenie rozważań do zakresu pochylenia anten deklarowanego przez inwestora, a wynoszącego jak wynika z kwalifikacji instalacji dla poszczególnych anten do 8º, gdyz akt sprawy nie wynika by były to jednocześnie maksymalne możliwe pochylenia osi wiązek promieniowania poszczególnych anten. Również ta okoliczność powinna podlegać wyjaśnieniu. W przypadku stwierdzenia istnienia możliwości faktycznego pochylenia anten większej od deklarowanej przez inwestora, organy powinny ustalić oddziaływanie anteny od minimalnego do maksymalnego jej pochylenia, aby jednoznacznie ustalić od jakiej do jakiej wysokości od poziomu terenu i w jakiej odległości od anten oraz w jakiej płaszczyźnie możliwe jest ewentualne oddziaływanie promieniowania na miejsca dostępne dla ludności w przypadku nachylenia anten pod różnym kątem.
Sumowanie mocy poszczególnych anten
Jeżeli w wyniku poczynionych przez organ ustaleń zajdzie konieczność sumowania mocy poszczególnych anten, należy zauważyć, że w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego ugruntowane jest stanowisko, zgodnie z którym począwszy od wcześniej obowiązującego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 24 września 2002r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych kryteriów związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięć do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko (Dz. U. Nr 179, poz. 1490), późniejszego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko (Dz. U. Nr 257, poz. 2573, ze zm.) oraz znajdującego zastosowanie w sprawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r., dla ustalenia, czy mamy do czynienia z inwestycją mogącą znacząco oddziaływać na środowisko wymagane jest uwzględnienie kumulacji oddziaływań lub sumowania się parametrów tego samego rodzaju przedsięwzięcia (por. wyroki NSA z dnia 16 czerwca 2015 r., sygn. akt II OSK 2706/13; z dnia 29 września 2015 r., sygn. akt II OSK 139/14, z dnia 1 grudnia 2015 r., sygn. akt II OSK 801/14; z dnia 9 grudnia 2016 r., sygn. akt II OSK 708/15, z dnia 22 lutego 2017 r., sygn. akt II OSK 1494/15, z dnia 10 maja 2018 r., sygn. akt II OSK 2877/17 i z dnia 3 lipca 2018 r. sygn. akt II OSK 1570/18). Wykładnia § 3 ust. 1 rozporządzenia z dnia 9 listopada 2010 r. prowadzi bowiem do wniosku, że celem ustawodawcy było wskazanie inwestycji, które potencjalnie znacząco mogą oddziaływać na środowisko, co oznacza, że rolą organów powołanych do ochrony środowiska jest ustalenie, w jaki sposób inwestycja (a nie poszczególne anteny) wpłynie na środowisko. Brzmienie przepisów § 3 ust. 2 pkt 2 i 3 rozporządzenia z 2010 r. dotyczących rozbudowy, przebudowy lub montażu realizowanego lub zrealizowanego przedsięwzięcia potwierdza zasadność sumowania parametrów danego przedsięwzięcia. Jeżeli bowiem nakazano sprawdzać kwalifikację danego przedsięwzięcia po jego rozbudowie bądź przebudowie jako przedsięwzięć mogących zawsze znacząco albo potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko, to nieracjonalne byłoby przyjęcie stanowiska, że w przypadkach budowy nowego przedsięwzięcia równoważna moc promieniowana izotropowo dla pojedynczych anten nie podlega sumowaniu. Przepis § 3 ust. 1 pkt 8 rozporządzenia z dnia 9 listopada 2010 r. ma charakter normy ogólnej określającej sposób wyznaczania równoważnej mocy promieniowanej izotropowo dla pojedynczej anteny. Natomiast § 3 ust. 2 pkt 3 rozporządzenia ma charakter normy uzupełniającej pozwalającej na rozstrzygnięcie czy mamy do czynienia z inwestycją mogącą zawsze znacząco albo potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko jako całość. Pomiędzy tymi normami nie zachodzi kolizja uzasadniająca stosowanie reguły kolizyjnej lex specialis derogat legi generali. Żeby można było zsumować parametry charakteryzujące realizowane przedsięwzięcie – stację bazową telefonii komórkowej na której zostanie zainstalowanych więcej anten, niezbędne jest najpierw ustalenie mocy promieniowanej izotropowo dla pojedynczej anteny.
Niedopuszczalne dzielenie przedsięwzięcia
Jako niedopuszczalną mającą znamiona obejścia prawa należy uznać praktykę polegającą na wystąpienie przez inwestora o udzielenie pozwolenia na budowę tylko części planowanego przedsięwzięcia, w celu uniknięcia potrzeby sporządzenia raportu oddziaływania na środowisko. Zgodnie z art. 33 ust. 1 Pr. bud. etapowanie zamierzenia budowlanego jest dopuszczalne, jeżeli docelowo przewiduje się budowę więcej niż jednego obiektu. Nie można na etapy dzielić zamierzenia budowlanego składającego się z jednego obiektu, gdyż w takim przypadku pozwolenie na budowę musi dotyczyć całego zamierzenia budowlanego (por. wyrok NSA z dnia 6 listopada 2015r. sygn. akt II OSK 533/14, LEX nr 1990850). Rozdzielenie poszczególnych etapów procesu budowlanego i eliminowanie z obowiązku uzyskania pozwolenia na budowę poszczególnych jego części, stanowi bowiem obejście prawa. W myśl zasady wyrażonej w art. 33 ust. 1 Pr. bud., pozwolenie na budowę dotyczy bowiem całego zamierzenia inwestycyjnego, a jedynie wyjątkowo, w przypadku inwestycji obejmującej więcej niż jeden obiekt, może dotyczyć wybranych obiektów lub zespołu obiektów mogących samodzielnie funkcjonować zgodnie z przeznaczeniem. Przy kwalifikacji obiektów z punktu widzenia regulacji zwartych w ustawie – Prawo budowlane, należy zawsze mieć na uwadze jego elementy funkcjonalne, czyli przeznaczenie, wyposażenie oraz sposób i możliwość wykorzystania tego obiektu jako całości ( por. wyrok NSA z dnia 27 września 2012 r. sygn. akt II OSK 1013/11, LEX nr 1389888). Zatem zasada, że pozwolenie na budowę powinno obejmować całe zamierzenie budowlane, a tylko w przypadku zamierzenia wieloobiektowego może być dzielone, oznacza, że niedopuszczalne jest dzielenie pozwolenia na budowę przy zamierzeniu jednoobiektowym, a za takie należy uznać stację bazową telefonii komórkowej ( por. wyrok NSA z dnia 14 czerwca 2012r. sygn. akt II OSK 503/11, LEX nr 1398184 oraz wyrok NSA z dnia 21 grudnia 2011 r. sygn. akt II OSK 1472/10, LEX nr 1134662). Stąd zasadnym jest, wbrew twierdzeniom uczestnika postępowania, ustalenie przez organ rzeczywistych planów inwestycyjnych w zakresie budowy stacji bazowej, w przeciwnym razie kontrola przedsięwzięcia w zakresie jego kwalifikacji jest pozbawiona sensu, bowiem dopiero ocena całego przedsięwzięcia pozwala ustalić jego rzeczywiste oddziaływanie na środowisko.
Opracowano na podstawie Wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 16 stycznia 2020 r., sygn. akt II OSK 460/18