Raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko

Raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko jest jednym z kluczowych elementów w oceny oddziaływania na środowisko

Zadaniem raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko jest ustalenie oddziaływania planowanego przedsięwzięcia na poszczególne elementy środowiska (w tym ludzi). Raport ooś powinien uwzględniać przyjęte przez wnioskodawcę rozwiązania projektowe i technologiczne. Dla organu prowadzącego postępowanie w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach stanowi podstawowe źródło informacji o możliwym oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko w czasie jego realizacji, eksploatacji i likwidacji.

Raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko powinien uwzględniać oddziaływanie przedsięwzięcia na etapach jego realizacji, eksploatacji lub użytkowania oraz likwidacji.

Zakres raportu ooś

Zgodnie z art. 66 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko powinien zawierać informacje umożliwiające analizę kryteriów wymienionych w art. 62 ust. 1 oraz zawierać:

1) opis planowanego przedsięwzięcia, a w szczególności:
- a) charakterystyka całego przedsięwzięcia i warunki użytkowania terenu w fazie budowy i eksploatacji lub użytkowania,
- b) główne cechy charakterystyczne procesów produkcyjnych,
- c) przewidywane rodzaje i ilości zanieczyszczeń, wynikające z funkcjonowania planowanego przedsięwzięcia;
2) opis elementów przyrodniczych środowiska objętych zakresem przewidywanego oddziaływania planowanego przedsięwzięcia na środowisko, w tym elementów środowiska objętych ochroną na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody;
2a) wyniki inwentaryzacji przyrodniczej, przez którą rozumie się zbiór badań terenowych przeprowadzonych na potrzeby scharakteryzowania elementów środowiska przyrodniczego, jeżeli została przeprowadzona, wraz z opisem zastosowanej metodyki; wyniki inwentaryzacji przyrodniczej wraz z opisem metodyki stanowią załącznik do raportu;
2b) inne dane, na podstawie których dokonano opisu elementów przyrodniczych;

raport oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko

3) opis istniejących w sąsiedztwie lub w bezpośrednim zasięgu oddziaływania planowanego przedsięwzięcia zabytków chronionych na podstawie przepisów o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami;
3a) opis krajobrazu, w którym dane przedsięwzięcie ma być zlokalizowane;
3b) informacje na temat powiązań z innymi przedsięwzięciami, w szczególności kumulowania się oddziaływań przedsięwzięć realizowanych, zrealizowanych lub planowanych, dla których wydano decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach, znajdujących się na terenie, na którym planuje się realizację przedsięwzięcia, oraz w obszarze oddziaływania przedsięwzięcia lub których oddziaływania mieszczą się w obszarze oddziaływania planowanego przedsięwzięcia – w zakresie, w jakim ich oddziaływania mogą prowadzić do skumulowania oddziaływań z planowanym przedsięwzięciem;

4) opis przewidywanych skutków dla środowiska w przypadku niepodejmowania przedsięwzięcia;
5) opis analizowanych wariantów, w tym:
- a) wariantu proponowanego przez wnioskodawcę oraz racjonalnego wariantu alternatywnego,
- b) wariantu najkorzystniejszego dla środowiska wraz z uzasadnieniem ich wyboru;
6) określenie przewidywanego oddziaływania na środowisko analizowanych wariantów, w tym również w przypadku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej, a także możliwego transgranicznego oddziaływania na środowisko;
6a) porównanie oddziaływań analizowanych wariantów na: a) ludzi, rośliny, zwierzęta, grzyby i siedliska przyrodnicze, wodę i powietrze,b) powierzchnię ziemi, z uwzględnieniem ruchów masowych ziemi, i krajobraz,c) dobra materialne,d) zabytki i krajobraz kulturowy, objęte istniejącą dokumentacją, w szczególności rejestrem lub ewidencją zabytków,e) formy ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, w tym na cele i przedmiot ochrony obszarów Natura 2000, oraz ciągłość łączących je korytarzy ekologicznych,f) elementy wymienione w art. 68 ust. 2 pkt 2 lit. b, jeżeli zostały uwzględnione w raporcie o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko lub jeżeli są wymagane przez właściwy organ,g) wzajemne oddziaływanie między elementami, o których mowa w lit. a-f;

7) uzasadnienie proponowanego przez wnioskodawcę wariantu, ze wskazaniem jego oddziaływania na środowisko, w szczególności na:
- a) ludzi, rośliny, zwierzęta, grzyby i siedliska przyrodnicze, wodę i powietrze,
- b) powierzchnię ziemi, z uwzględnieniem ruchów masowych ziemi, klimat i krajobraz,
- c) dobra materialne,
- d) zabytki i krajobraz kulturowy, objęte istniejącą dokumentacją, w szczególności rejestrem lub ewidencją zabytków,
- e) wzajemne oddziaływanie między elementami, o których mowa w lit. a-d;
8) opis metod prognozowania zastosowanych przez wnioskodawcę oraz opis przewidywanych znaczących oddziaływań planowanego przedsięwzięcia na środowisko, obejmujący bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótko-, średnio- i długoterminowe, stałe i chwilowe oddziaływania na środowisko, wynikające z:
- a) istnienia przedsięwzięcia,
- b) wykorzystywania zasobów środowiska,
- c) emisji;
9) opis przewidywanych działań mających na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, w szczególności na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru;
10) dla dróg będących przedsięwzięciami mogącymi zawsze znacząco oddziaływać na środowisko:
- a) określenie założeń do:
  - ratowniczych badań zidentyfikowanych zabytków znajdujących się na obszarze planowanego przedsięwzięcia, odkrywanych w trakcie robót budowlanych,
  - programu zabezpieczenia istniejących zabytków przed negatywnym oddziaływaniem planowanego przedsięwzięcia oraz ochrony krajobrazu kulturowego,
- b) analizę i ocenę możliwych zagrożeń i szkód dla zabytków chronionych na podstawie przepisów o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, w szczególności zabytków archeologicznych, w sąsiedztwie lub w bezpośrednim zasięgu oddziaływania planowanego przedsięwzięcia;
10a) dla instalacji do spalania paliw w celu wytwarzania energii elektrycznej, o elektrycznej mocy znamionowej nie mniejszej niż 300 MW ocenę gotowości instalacji do wychwytywania dwutlenku węgla, określoną na podstawie analizy:a) dostępności podziemnych składowisk dwutlenku węgla,b) wykonalności technicznej i ekonomicznej sieci transportowych dwutlenku węgla;

11) jeżeli planowane przedsięwzięcie jest związane z użyciem instalacji, porównanie proponowanej technologii z technologią spełniającą wymagania, o których mowa w art. 143 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska;
11a) odniesienie się do celów środowiskowych wynikających z dokumentów strategicznych istotnych z punktu widzenia realizacji przedsięwzięcia;
12) wskazanie, czy dla planowanego przedsięwzięcia jest konieczne ustanowienie obszaru ograniczonego użytkowania w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (tekst jedn.: z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z późn. zm.) – dalej p.o.ś., oraz określenie granic takiego obszaru, ograniczeń w zakresie przeznaczenia terenu, wymagań technicznych dotyczących obiektów budowlanych i sposobów korzystania z nich; nie dotyczy to przedsięwzięć polegających na budowie drogi krajowej;
13) przedstawienie zagadnień w formie graficznej;
14) przedstawienie zagadnień w formie kartograficznej w skali odpowiadającej przedmiotowi i szczegółowości analizowanych w raporcie zagadnień oraz umożliwiającej kompleksowe przedstawienie przeprowadzonych analiz oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko;
15) analizę możliwych konfliktów społecznych związanych z planowanym przedsięwzięciem;
16) przedstawienie propozycji monitoringu oddziaływania planowanego przedsięwzięcia na etapie jego budowy i eksploatacji lub użytkowania, w szczególności na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru;
17) wskazanie trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy, jakie napotkano, opracowując raport;
18) streszczenie w języku niespecjalistycznym informacji zawartych w raporcie, w odniesieniu do każdego elementu raportu;
19) nazwisko osoby lub osób sporządzających raport;
19a) oświadczenie autora, a w przypadku gdy wykonawcą raportu jest zespół autorów – kierującego tym zespołem, o spełnieniu wymagań, o których mowa w art. 74a ust. 2, stanowiące załącznik do raportu;
20) źródła informacji stanowiące podstawę do sporządzenia raportu.

Raport ooś w orzecznictwie sądowo-administracyjnym

II OSK 1682/17, Obowiązek wskazania w raporcie o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko wariantów realizacji przedsięwzięcia. – Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego

Raport nie może w praktyce zawierać tylko szczegółowego opisu wariantu proponowanego przez inwestora, który miałby być także wariantem najkorzystniejszym dla środowiska (pkt 7.4 raportu). Należy zaznaczyć, że raport powinien zawierać kompleksowy opis alternatywnych wariantów, a nie tylko wariantu proponowanego przez wnioskodawcę. Dlatego też raport musi zawierać opis również racjonalnego wariantu alternatywnego i wariantu najkorzystniejszego dla środowiska, jak i uzasadnienie ich wyboru. Natomiast w przedmiotowej sprawie raport zawiera kompleksową analizę jednego wariantu, czyli wariantu realizacji przedsięwzięcia proponowanego przez inwestora i w praktyce dla tego tylko wariantu ustalono kompleksowe oddziaływanie na środowisko. Ponadto wymaga także jednoznacznego ustalenia odległość przedmiotowych budynków mieszkalnych od planowanego przedsięwzięcia.

II OSK 1345/18, Analiza możliwych konfliktów społecznych związanych z planowanym przedsięwzięciem jako element decyzji stwierdzającej brak potrzeby przeprowadzania oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko. – Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego

Sam sprzeciw lokalnej społeczności lub stron postępowania, nie jest wystarczającą przesłanką do odmowy wydania decyzji środowiskowej. Nie można również przyjąć, że tego rodzaju przesłanką mogą być niezrealizowane jeszcze plany inwestycyjne skarżącego, który dla swojej działki uzyskał decyzję o warunkach zabudowy i planuje prowadzenie na niej działalności agroturystycznej.

II OSK 965/17, Zastrzeżenia do raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko nie mogą być gołosłowne. – Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego

Zastrzeżenia wobec przedłożonego raportu oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, nie będą uznane za gołosłowne, jeżeli są poparte na przykład ekspertyzą, która w sposób udokumentowany wskazuje na wady raportu. Raportowi o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko przypisuje się szczególną wartość dowodową. Podważenie jego treści (ustaleń) może nastąpić, co do zasady, jedynie przez przedstawienie równie kompletnej analizy uwarunkowań przyrodniczych (tzw. kontrraportu), sporządzonej przez specjalistów dysponujących równie fachową wiedzą jak autorzy raportu, którego wnioski pozostawałyby w rażącej sprzeczności z wnioskami zawartymi w raporcie przedłożonym przez inwestora.

II SA/Bk 832/17, Moc dowodowa raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko. – Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku

1. Raport jest dokumentem prywatnym, ale opracowanym przez osoby posiadające wiadomości specjalne. Raportowi o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko przysługuje szczególna wartość dowodowa, która wynika z kompleksowego charakteru analizy przedsięwzięcia. Podważenie ustaleń raportu powinno nastąpić poprzez przedstawienie równie kompletnej analizy uwarunkowań środowiskowych (tzw. kontrraportu), której wnioski pozostawałyby w sprzeczności do tych zawartych w raporcie przedłożonym przez inwestora.

2. Każdorazowe zarzuty i zastrzeżenia stron wobec ustaleń raportu nie mogą być gołosłowne, a powinny zostać wszechstronnie uzasadnione, przy czym największą przeciwwagę dla raportu stanowi dowód o równorzędnym ciężarze gatunkowym, tj. kontrraport (ekspertyza), która wskaże wady raportu inwestora lub nietrafność przyjętych w nim rozwiązań.

II SA/Gd 358/17, Aktualność i kompletność raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko. – Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku

W obowiązującym prawie nie ma natomiast podstawy prawnej do uznają po upływie pewnego czasu raportu za nieaktualny, ani do żądania od inwestora przedłożenia w postępowaniu o ustalenie środowiskowych uwarunkowań ujednoliconej wersji raportu.

II SA/Sz 175/17, Analiza możliwych konfliktów społecznych związanych z planowanym przedsięwzięciem jako element decyzji stwierdzającej brak potrzeby przeprowadzania oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko. – Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie

Prowadzenie analizy możliwych konfliktów społecznych związanych z planowanym przedsięwzięciem, jest elementem wymaganym przy sporządzaniu raportu oddziaływania na środowisko (art. 66 ust. 1 pkt 15 ustawy z 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko), nie zaś decyzji stwierdzającej brak potrzeby przeprowadzania oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko.

IV SA/Wa 3297/16, Obowiązek odniesienia się w decyzji do stanowiska organu opiniującego. Opis wariantów jako element konieczny raportu oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko. – Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie

Opinia jest najsłabszą formą współdziałania pomiędzy organami administracji i nie ma charakteru wiążącego dla organu prowadzącego postępowanie główne. Dlatego też organ taki nie będzie związany poglądami wypowiedzianymi przez organy współdziałające w formie opinii. (…) Niemniej jednak nie oznacza to, że nie powinno się wyjaśnić w decyzji, z jakich powodów nie podziela się stanowiska organu opiniującego. Stanowisko organu sanitarnego co prawda niewiążące, jednak ma znaczenie przy rozstrzyganiu sprawy. Ustawodawca z racjonalnych względów uznał za konieczne wypowiadanie się tego organu w ramach właściwości rzeczowej i jego stanowisko nie może zostać pominięte, zwłaszcza gdy pozostaje w opozycji do głównego rozstrzygnięcia.

Organ występując o uzgodnienie lub opinię musi dokonać weryfikacji stanowiska organu współdziałającego. Organ wydający decyzję ponosi ostateczną odpowiedzialność za końcowy wynik postępowania, a zatem również za warunki przedsięwzięcia określone w decyzji środowiskowej. Organ wydający decyzję może nawet przy negatywnej opinii organu współdziałającego wydać decyzję pozytywną. Musi to jednak uzasadnić odnosząc się do całego materiału dowodowego, w tym w szczególności raportu i postanowienia uzgadniającego.

II OSK 2316/15, Ocena przez biegłego raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko – Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego

Należy bowiem podkreślić, że raport o oddziaływaniu danego przedsięwzięcia na środowisko jest to dokument prywatny, a nie urzędowy, co nie oznacza jednak, że musi być poddany ocenie przez biegłego w rozumieniu art. 84 § 1 k.p.a. Właściwe rzeczowo i miejscowo organy w tej sprawie, tj. Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska, jak i Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska są to bowiem wyspecjalizowane organy powołane przez ustawodawcę do orzekania w tego rodzaju sprawach.

II OSK 1644/13, Wymagania co do treści i rozstrzygnięcia decyzji środowiskowej – Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego

Konieczność ustalenia w decyzji środowiskowej wymagań dotyczących ochrony środowiska koniecznych do uwzględnienia w projekcie budowlanym nie ma być spełniona przez określenie w decyzji środowiskowej urządzeń ochronnych, jakie powinny być przewidziane w projekcie budowlanym, czy poprzez ustalenie dopuszczalnych poziomów emisji. To pierwsze, bowiem ustalane jest w zatwierdzanym projekcie budowlanym (najczęściej przez pozwolenie na budowę), to drugie przez pozwolenie emisyjne. Decyzja środowiskowa ma ustalać efekty środowiskowe zastosowania odpowiednich środków, jakie zaś to mają być środki określają, poprzez inne akty administracyjne, właściwe do tego organy.